HuyNguyen's Blog

"Các bạn nên trả tiền bản quyền Windows, Office... cho Microsoft" là cách diễn giải hợp lý nhất cho các chương trình mang tên "hợp thức hoá bản quyền" như Open Value, iCafe mà Microsoft (MS) mới bắt đầu triển khai tại Việt Nam.

Sức ép bản quyền phần mềm (BQPM) càng lớn hơn khi có càng nhiều thông tin "bắt các vụ vi phạm bản quyền". Đáng quan ngại là trong tay Việt Nam chưa có đối trọng để thương lượng giảm giá BQPM với MS.

Giá vẫn cao...

Ngày 15.10, MS Việt Nam tiếp tục đưa ra chương trình "hợp thức hoá BQPM" với tên gọi iCafe, nhằm khuyến khích các cửa hàng kinh doanh Internet mua hệ điều hành (HĐH) Windows 7 và bộ ứng dụng văn phòng Office với giá ưu đãi còn 30%.

Trước đó, ngày 18.9, một chương trình tương tự có tên MS Open Value, nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Việt Nam mua BQPM của MS. Chuỗi động thái này cho thấy, MS đang ráo riết và cụ thể hóa việc thực thi Luật Sở hữu trí tuệ (SHTT) và BQPM "giúp" Chính phủ Việt Nam. Đây cũng được xem như những bước đệm cần thiết trước khi MS chính thức tung ra Windows 7 vào ngày 22.10 tới.
Phải thừa nhận đây là cách tiếp cận chiến lược, nhưng nhẹ nhàng nhằm thúc đẩy việc thực thi Luật SHTT nói chung và thúc giục tổ chức, cá nhân ở VN mua BQPM. Với mức giá 49$ cho Windows 7 và 20$ cho bộ Office đúng là rẻ "chưa từng có tại Việt Nam".

Tuy nhiên, nếu so thu nhập bình quân đầu người chỉ khoảng 1.000$/năm thì giá này vẫn chưa phải là "sốc". Ngoài ra, cũng nên biết rằng MS đã từng chào giá 3$ với ngành giáo dục Trung Quốc (năm 2007) cho cả Windows XP Starter Edition, Office Home & Student 2007. Tại Thái Lan, với "quy mô" chỉ như Việt Nam, năm 2003, Microsoft từng chào nước này cả gói bộ Windows XP và Office với giá chỉ 40$.

Vậy, bên cạnh những lý do về quy mô thị trường, đâu là lý do mà MS phải nhượng bộ giảm giá cho các thị trường nêu trên? Trung Quốc có HĐH Red Flag (Hồng Kỳ) và KingSoft Office, Thái Lan có OpenTLE (phát triển từ Ubuntu), Hàn Quốc có Hancom-Linux, Nhật Bản có TurboLinux... Các nước đều phát triển cho mình một HĐH dựa vào nguồn mở (Linux) nhằm tạo sức ép về giá với MS.

Việt Nam chưa có đối trọng

Ngay từ trước cũng như tại thời điểm Việt Nam gia nhập WTO, vấn đề BQPM với con số lên cỡ 3 tỉ USD đã được đặt ra (ước tính khoảng 6 triệu máy tính phải mua BQPM). Hội Tin học đề xuất xây dựng những trung tâm nghiên cứu, phát triển và phổ cập PMNM. Từ năm 2000 đã khởi động các hội thảo quốc gia về PMNM với các đối tác từ Nhật Bản, Hàn Quốc...

Tháng 3.2004, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định 235/QĐ-TTg phê duyệt dự án "Ứng dụng và phát triển phần mềm nguồn mở ở Việt Nam giai đoạn 2004-2008" với 9 tiểu dự án. Các đơn vị CNTT cũng sốt sắng vào cuộc và cho ra đời những Linux Distro như VNLinux, CMC-Linux, Vietkey-Linux, Hacao-Linux...

Tháng 12.2007, Bộ TTTT cũng đã yêu cầu sử dụng các sản phẩm phần mềm mã nguồn mở đáp ứng được ngay như trình duyệt web, duyệt thư điện tử của Mozilla, phần mềm văn phòng OpenOffice trong các cơ quan, tổ chức nhà nước để làm quen.

Nhưng sau gần 10 năm, 5 hội thảo quốc gia về PMNM, thì kết quả triển khai, ứng dụng PMNM ở VN quá mờ nhạt. Và trong khi không có một đối trọng nào, hàng loạt các cơ quan chính phủ, doanh nghiệp, tập đoàn lớn như Bộ Tài chính, VCB, BIDV, VMS, FPT, SSI, Petrolimex.. đã phải bỏ ra hàng triệu USD để hợp thức hóa BQPM của MS theo đúng lộ trình.

Bên cạnh đó, để tăng cường kiểm soát và siết chặt Luật Sở hữu trí tuệ, cả Bộ VHTTDL và Bộ TTTT cùng nhận thẩm quyền thanh tra vi phạm BQPM. Hôm 12.10 vừa qua, Thanh tra Cục Sở hữu trí tuệ thuộc Bộ KHCN đã phải báo cáo sơ kết 3 năm hành động, hợp tác và chống xâm phạm quyền SHTT.

Đồng thời, Cục SHTT cũng sẽ kiến nghị tăng mức xử phạt vi phạm SHTT lên 500 triệu đồng để đủ sức răn đe. Tuy đây là những bước đi cần thiết thể hiện quyết tâm, cam kết của VN với thế giới về lĩnh vực bảo vệ quyền SHTT, nhưng lại chưa đủ khi chỉ có "chống" mà quên "xây" một nền CNTT tương xứng, mà cụ thể là tạo ra làn sóng ứng dụng PMNM trường học và đặc biệt là trong doanh nghiệp lớn của Nhà nước, vốn lâu nay vẫn ì do thói quen, sợ thay đổi và được "tiếp thị" chu đáo khi mua bán phần mềm thương mại.